می‌گویند بوعلی سینا با بیماری مننژیت آشنا بوده است؛ در آن زمان این بیماری کم‌وبیش مترادف با مرگ بود. اما حال با پیشرفت علم و ابزارهای تحقیقاتی و درمانی، زمزمه های بیماری مننژیت حتی در ایران و حتی برای کودکان به گوش می رسد. بیماریی که مغر را درگیر می کند و اگر به درمانش بی توجهی شود قهرش می گیرد و مرگ می آورد و حتی در مواردی می تواند مسری باشد.
بنابراین دانستن اطلاعاتی هرچند مختصر از این بیماری و اینکه چطور فردی را مبتلا می سازد اهمیت می یابد. درواقع در تعریفی ساده از پرده های مننژ و بیماری مننژیت باید گفته شود که مننژغشاء بسیار ظریفی است که محکم به سطح مغز چسبیده است و روی تمام شیارها وجود دارد. مننژها از سه غشاء تشکیل شده‌اند که همراه با مایع مغزی- نخاعی، مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) را احاطه کرده و از آن‌ها محافظت می‌کنند.
پس در حقیقت سرآغاز یک بیماری خطرآفرین و مرگ آور التهاب و عفونت همین پرده های محافظ است که به طور کلی سن و سال هم نمی شناسد.
سلامتی با یک التهاب به خطر می افتد
دکتر کیوان الچیان متخصص بیماری های داخلی در خصوص مننژیت گفت: مننژیت التهاب پرده های محافظ و پوشاننده مغز و نخاع است و می‌تواند به دلیل نزدیکی التهاب به مغز و نخاع، زندگی بیمار را به خطر اندازد؛ بنابراین این شرایط را تحت عنوان فوریت پزشکی دسته بندی می‌کنند.
دکتر محمدرضا معتمد متخصص مغز و اعصاب نیز در این باره بیان کرد: مننژیت یا همان عفونت پرده های اطراف مغز، بیماری مهم و خطرناکی است که حتما علائم آن باید مورد توجه قرار بگیرد. علل آن بیماری های عفونی و ویروسی و قارچ ها هستند و پرده های محافظ اطراف مغز در موارد نادر می توانند در زمینه بیماری های بدخیم و سرطان ها دچار التهاب یا آسیب شوند که اصطلاحا تحت عنوان مننژیت گفته می شود.
جلوی نفوذیان به مغز را بگیرید
الچیان عنوان کرد: هرعامل عفونی که بتواند از راه های ارتباطی مانند سینوس ها و خون (از طریق سیستم گردش خون) پرده های مغز را دچار التهاب کند درنتیجه Meningitis رخ می دهد. به طورمثال اگر مراحل درمانی سینوزیت و یا عفونت گوش کامل صورت نگیرد، عفونت می تواند از استخوان به راحتی بگذرد و سپس فرد به مننژیت مبتلا شود. یا حتی چرک گلو می تواند از طریق خون انتقال یابد و مننژیت را به ارمغان آورد. در مننژیت غیرمیکروبی هم ممکن است پرده های مغز به دنبال عفونت ویروسی مجاری تنفسی ، ملتهب و درنهایت فرد به مننژیت مبتلا شود.
ضربه هایی که مننژیت می آورند
این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به تروماها که می توانند دلیل مننژیت باشند، عنوان کرد: تروما یا ضربه به مغز به شرطی که در حدی باشد که به پرده های مننژ آسیب برساند می تواند یکی از دلایل ابتلا به مننژیت باشد. ضربه های معمولی که برای افراد پیش می آید این آسیب را نمی زنند اما اگر قدرت این ضربه ها در حد پاره کردن پرده های اطراف مغز باشد باعث انتشار عفونت و در نهایت مننژیت می شود.
ناجی از مرگ در همین نزدیکیست
این متخصص بیماری های داخلی درباره عوارض مننژیت اظهار داشت: درمننژیت افراد دچار تب بالا و به دنبال آن، گردن درد و دردهای پس سری می شوند یعنی گردنشان سفت شده و وقتی فرد را روی تخت می گذارند گردن نمی افتد و وقتی هم که او را بلند می کنند گردن و قسمت پشت بدن با هم بلند می شود. درصورت عدم درمان مننژیت اولین نتیجه آن مرگ است.
گاهی مننژیت در دوران کودکی عوارض عصبی ایجاد می کند که تا آخر عمر همراه فرد باقی می ماند. نابینایی و ناشنوایی از دیگر عوارض اقدامات درمانی دیرهنگام است بنابراین اقدام به موقع نجات دهنده خواهد بود.
وی افزود: با دیدن علائم تب، دردهای پس سری، حالت تهوع و استفراغ احتمال مننژیت و با گرفتن آب مایع نخاع و بررسی وجود باکتری، تشخیص کامل داده می شود چون وجود باکتری و ویروس حکایت از عفونت باکتریایی یا عفونت ویروسی می کند.
مننژیت مسری است؟
معتمد درباره مسری بودن مننژیت گفت: بعضی از انواع مننژیت باکتریایی مسری هستند. این باکتری‌ها عمدتا از طریق تبادل ترشحات تنفسی و گلو از شخصی به شخص دیگر انتقال می‌یابند. این می‌تواند از طریق سرفه، عطسه و بوسه اتفاق بیفتد. خوشبختانه هیچ کدام از باکتری‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند، به اندازه عوامل سرماخوردگی و آنفلوآنزا مسری نیستند. از این گذشته، این باکتری‌ها با تماس‌های سطحی یا صرفا با تنفس در هوایی که بیمار مبتلا به مننژیت در آن بوده منتقل نمی‌شوند.
وی افزود: اگر در اطراف کسی باشید که مننژیت ویروسی دارد، شما هم ممکن است در خطر آلوده شدن به ویروسی باشید که او را بیمار کرده است. اما احتمال آنکه عوارض بیماری در شما به حدی برسد که مبتلا به مننژیت شوید، بسیار ضعیف است.
دکتر رفتن را پشت گوش نندازید
الچیان در خصوص ترس اکثریت مردم از کشیدن آب مایع نخاعی بیان کرد: بعضی مردم از کشیدن مایع آب نخاع می ترسند اما به دلیل تعویض و جابه جایی مرتب آب نخاع، کشیدن آن هیچ مشکلی را برای فرد ایجاد نمی کند.
دکتر معتمد ارتباط مستقیم با پزشک را برای درمان بسیار موثر و کمک کننده دانست وگفت: پشت گوش انداختن مراجعه به پزشک یا مراحل درمانی یک بیماری عفونی باعث می شود کنترل اختلال و عوارض از سوی پزشک و بیمار به خوبی صورت نگیرد مثلا تب طولانی بیش از سه روز افراد را دچارعوارضی می کند که پزشک و بیمار را برای تشخیص و درمان آن به زحمت می اندازد.
بیماری خطرناک اما قابل درمان
این متخصص مغز و اعصاب درپایان گفت: مننژیت ویروسی یک بیماری جدی است اما در افرادی که سیستم ایمنی سالمی برخوردار باشند به ندرت منجر به مرگ می‌شود. معمولا نشانه‌های آن 7 تا 10 روز طول می‌کشد و پس از آن بیمار کاملا بهبود می‌یابد. از سوی دیگر مننژیت باکتریایی می‌تواند فوق‌العاده خطرناک باشد و چنانچه فورا درمان نشود به معلولیت یا مرگ بینجامد.
در اغلب موارد نشانه‌های مننژیت ویروسی و باکتریایی مانند هم هستند و به همین دلیل با دیدن علائم هرچند کوچک باید به پزشک مراجعه کرد تا با تشخیص درست، بر اساس نوع عامل میکروب یا قارچ درمان های مناسب ارائه کند. خوشبختانه در اکثر موارد درمان بسیار موفقیت آمیز است.
در خیلی از موارد علام اولیه مننژیت با آنفولانزا اشتباه گرفته می شود. گرچه ممکن است ابتلا به مننژیت بیش از یک دوره ۲-۱ روزه برای نشان دادن علائم اولیه آن فرصت لازم داشته باشد، ولی گاهی این بیماری یک سیر برق آسا و سریعاً کشنده را پیدا می کند از این رو باید درمان حتی یک سرماخوردگی و بیماری عفونی کوچک، جدی تلقی شود و هر چه سریعتر درصدد اقدام برآمد تا از ابتلا به بیماری های بزرگ و خطرناکی همچون مننزیت در امان باشیم.
